۲-۳-۳- نوع الفاظ
آدمی با سخن گفتن، آنچه را که در درون خویش دارد آشکار می‌کند و مقصود خویش را با سخن گفتن بیان می‌کند. در امر به معروف و نهی از منکر از جمله عواملی که در پذیرش امر و نهی تأثیرگزار است نوع الفاظ استفاده شده توسط آمر و ناهی است.
امام علی (ع) فرمودند: در انسان ده خصلت وجود دارد که زبان او آن ها را آشکار می سازد؛ این ده خصوصیت عبارتند از: زبان معرف درون و نیت انسان هاست، این قابلیت را دارد که سوء تفهم ها و دعواها را برطرف کند، می تواند حلال مشکلات باشد و یا وسیله ای برای پرسش و پاسخ، با آن می توان به وصف پرداخت و دعوت به نیکی کرد، جلوی زشتی را می توان با آن گرفت، می تواند بسیار جذب کننده باشد (کلینی،۱۳۶۲، ج ۸ : ۲۰).^[۳۴]
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

الفاظ و جمله های تذکر باید سالم و صالح باشد و از آفاتی چون نیش زدن ، تحقیر توهین و فحش و هرگونه بدگویی دیگران برکنار باشد تا وظیفه دینی انجام گیرد و آمر به معروف در حرکات اصلاحی خود پیروز شود امیرالمومنین (ع) فرمود : من حسن کلامه کان النجح امامه (فیض کاشانی، ج ۵ : ۲۵۶).
سخنان آفتمند تاثیری ندارند و چه بسا جز گناهان به حساب آیند و با گناه نمی‌شود خدا را اطاعت کرد و گناه‌کاری را هدایت کنیم بلکه سخنان آفت‌مند می توانند گنهکار را در موضع بدتری قرار دهند .
احترام به گنهکار از عوامل موفقیت عرصه امر و نهی دینی است و او را از لجاجت و عصبی شدن دور کرده و درجه ی پذیرش او را بالا می برد زیرا امر و نهی دینی درعین حال که یک حرکت مثبت و متعالی است در مواردی این ذهنیت را برای گنهکار پدید می آورد که مبادا تذکر دهنده قصد توهین و تحقیر او را دارد اما با احترامی که به او می گذارد این ذهنیت منفی از میان می رود .
ذهنیت دیگری برای گنهکار مطرح است و آن اینکه تذکر دهنده او را گنهکاری بیش نمی‌داند پس برای من شخصیتی قائل نیست اما وقتی مشاهده می کند حرمت او بطور کامل حفظ شده است سوء ظن احتمالی او به حسن ظن تبدیل می گردد نکته روانشناختی دیگری وجود دارد و آن این است که احترام به گنهکار موجب  می شود احساس شخصیت کند و این احساس زمینه خوبی برای پذیرش تذکر است زیرا کسانی که احساس شخصیت نمی‌کنند حق پذیری در آنها ضعیف و با تعلل و تاخیر و بهانه جویی همراه است و چه بسا کار آنها به استهزاء امر و نهی و آمر و ناهی کشیده شود البته نباید احترام به گنهکار با اغراق همراه باشد و از حالت طبیعی خارج گردد زیرا در این صورت تذکر دهنده در ذهن گنهکار زیر سوال می رود و در نتیجه پذیرش او ضعیف می گردد .
احترام به گنهکار این است که با اخلاق اسلامی و رعایت حقوق دیگران و پرهیز از هر گونه بد رفتاری و بدگفتاری با او روبرو شویم اما عده ای به جای آن با طرح مسائل غیر واقعی شخصیت دروغین را از گنهکار به او ارائه می دهند استفاده از عناوین چون شما از سرمایه های اسلام هستند اسلام به وجود شما نیازمند است شما از افتخارات کشور به شمار می‌روید و آنچه که گنهکار از آن تعجب می کند و خود را در آن جایگاه نمی‌بیند نه تنها تاثیر مثبتی ندارد که از تاثیر منفی هم برخوردار می باشد بله گاهی از این تعریف ها نسبت به افراد خاص و محدودی مبالغه به حساب نمی‌آید که در این صورت استفاده از آنها می تواند سودمند باشد .
آنچه که باید از سوی تذکر دهنده انجام گیرد احترام بدون افراط و تفریط به گنهکار است و احترام ما نباید به خضوع و تواضع بیش از حد در برابر او منتهی شود و گرفتار مداهنه گردیم مداهنه که اسلام از آن نهی کرده است همان چرب زبانی ,تملق داشتن روابط بسیار خوب و عادی با کسی است که بی پروا گناه می کند (اکبری، (۱۳۸۷) : ۱۶).
باید گفت سزاوار است، آمر به معروف و ناهی از منکر این گونه باشد :
در امر و نهی مانند طبیب دلسوز و پدری مهربان باشد.
در امر و نهی مصلحت طرف را در نظر بگیرد.
امر و نهی او لطف و رحمتی بر معصیت کار و بر امت اسلامی باشد.
قصد خود را خالص کند و تنها برای رضای خداوند اقدام کند و عمل خود را از هرگونه وسوسه و برتری جوئی پاک کند.
خود را پاک و منزه نداند، چه بسا همان شخصی که اکنون خطائی از او سر زده است ، دارای صفات پسندیده ای باشد، که مورد محبت الهی است، هرچند این عمل او هم اکنون ناپسند و مورد غضب الهی باشد. ( فریضه عظیمه یا امر به معروف و نهی از منکر، ۱۳۷۳: ۴۶ )
تذکر دهنده اگر چه از گناه و گنهکار ناراحت است اما نباید برای خنک کردن دل خود توهین کند و ناسزا گوید زیرا ما به دنبال اصلاح دیگران هستیم ونه خنک کردن دل خود . دل مومن در آخرت خنک خواهد شد و این تقدیری است که رقم خورده است . احترام به شخصی که مرتکب گناهی شده است، پذیرش او را در نزد ما نشان می دهد و بیان کننده این می باشد که او احساس جدای از ما نکند و سخن ما راحت تر مورد قبول او قرار گیرد .
۲-۳-۴- امر و نهی متناسب با شرایط
از عوامل تأثیر گزار بر پذیرش امر و نهی توجه به شرایط پیرامون امر و نهی است در هر زمان شرایط متفاوت است در احادیث نسبت به شناخت زمان اشاره شده است و این که ما موظف هستیم زمان خود را بشناسیم و ما در اینجا به جند نمونه از آن ها اشاره می کنیم؛
امام علی (ع) فرموده اند: داناترین مردم به مقتضیات زمان کسی است که از تحولات آن دچار شگفتی نشود و خویشتن را نبازد(خوانساری، ۱۳۶۶: ۳۴۲)، و نیز فرموده اند : کسی که عارف به مقتضیات زمان است و از دگرگونی های پیرامونش آگاهی دارد شایسته است هرگز خویشتن را از تحولات و تغییرات اجتناب ناپذیرش در امان نداند (همان منبع: ۱۴۸).
امام صادق (ع) از مطالب حکیمانه داود نقل کرده اند که : انسان عاقل موظّف است زمان خود را بشناسد و به وظائف خویش متوجّه باشد ( مجلسی، ج ۵: ۳۴۲).
همچنین در جای دیگر این امام بزرگوار فرموده اند: کسی که عالم به مقتضیات زمان خود باشد مورد هجوم اشتباهات قرار نمی گیرد. (کلینی، ۱۳۶۲ ، ج ۱: ۲۷) .
به نظر می رسد با توجه به آگاهی از مقتضیات زمانی، توجه به سیاست های بین المللی، شرایط حکومت و خصوصیات این زمان در اثربخشی امر و نهی تأثیرگزار است، با بهره گرفتن از تجارب تاریخی در حوزه امر و نهی و شناسایی روش هایی که منجر به کامیابی در این حوزه است می توان امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب را ارتقاء بخشید، با توجه به مدیریت جهانی مد لباس، توجه به فرهنگ منطقه ای در امر و نهی سبب می شود امر و نهی پذیرش بیشتری داشته باشد.
۲-۳-۵- احساس امنیت مخاطب
احساس امنیت مخاطب امر و نهی یکی دیگر از عوامل تأثیرگزار بر پذیرش امر و نهی است؛ امنیت در لغت به معنای (ایمن شدن و در امان بودن و بی بیمی ) تعرف شده است (معین، ۱۳۶۲: ۳۵۲) واژه امنیت معدل واژه security است که ریشه لاتین این واژه secures است که در لغت به معنای نداشتن دلهره و دغدغه است ( ۳ :۱۹۹۰ ،kelement) می توان مفهوم امنیت را به مصونیت از تعرض و تصرف اجباری و بدون رضایت در مورد افراد به نبود هراس و بیم و نسبت به حقوق و آزادی های مشروع و به مخاطره نیفتادن این حقوق و آزادی ها و مصون بودن از تهدید و خطر مرگ ، بیماری، فقر و حوادث غیر مترقبه و در کل هر عاملی که ارامش انسان را از بین ببرد تعرف نمود ( ۱۰۲-۴ :۱۹۹۹ ،jones .wyne) جانمورز امنیت را این گونه تعریف کرده است امنیت یعنی رهایی از تهدیدات زیان بخش (ربیعی، ۱۳۸۳: ۱۳)
احساس امنیت^[۳۵] را توینگتون و تایور واکنش عاطفی به جرائم خشونت بار احتمالی و آسیب های فیزیکی در نظر می گیرند پین، ویلیام و هادسون احساس امنیت را طیفی از واکنش های عاطفی و عملی به جرم و بی نظمی که افراد یا اجتماع که با آن مواجه اند در نظر می گیرند ( ۱۲ :nod ،Gert)
مقصود از احساس امنیت در این پژوهش آن است افرادی که در حوزه حجاب و پوشش مورد امر و نهی قرار می گیرند از ناحیه امر و نهی کنندگان متوقع برخوردهایی چون تهدید، ضرب و شتم نبوده، ضمن دوری از دلهره و اضطراب، احساس آرامش کنند. ارتباط این مؤلفه با تأثیرگذاری امر و نهی در حوزه حجاب از آن رو قابل تبیین است که احساس امنیت و آرامش، اعتماد مخاطب را جلب و فرصت بهتری جهت دریافت پیام امر ونهی فراهم می سازد تا فراتر از اثربخشی سطحی و مقطعی اقناع حقیقی برای مخاطب حاصل گردد به ویژه در مورد غالب امر و نهی شوندگان در مسئله حجاب که دختران و بانوان هستند و آنها از نظر روحی و روانی از لطافت و حساسیت ویژه برخوردارند. یادآور می شود ضرورت احساس امنیت به گونه ای از قانون «الایسر فالایسر و الاسهل فالاسهل»(خمینی-امام- ۱۳۹۰، ج۱: ۴۷۷) که بر ضرورت رعایت ترتیب در اجرای مراحل امر و نهی و اکتفاء بر اقدامات ساده و کم هزینه و آرام دلالت دارد، مستنبط است.
۲-۳-۶- تربیت مخاطب
تربیت مخاطب در پذیرش و عدم پذیرش امر و نهی اثرگزار است؛ واژه تربیت در لغت به معنای پرورانیدن یا پرورش دادن- یعنی به فعلیت دارآوردن نیروهای بالقوه –(دهخدا: واژه تربیت) آمده، امّا در اصطلاح تعاریف متعددی از آن ارائه شده است، این تعاریف در عین تعدد ، همگی در این جهت توافق دارند که تربیت فرآیندی است که نتیجه اش تغیر رفتار فرد (اعم از ظاهری و باطنی)و کسب هنجارهای مورد قبول می باشد؛ چرا که عنصری گوهرین تربیت سازندگی انسان است، چنانکه برای زندگی مفیدو مؤثر باشد(رفیعی، ۱۳۸۸: ۹۰)
تربیت مخاطب امر و نهی در پذیرش آن تأثیر دارد و چنانچه امر و نهی به عنوان هنجاری مورد قبول باشد امر و نهی پذیرفته می شود.
۲-۳-۷- عملکرد ارگان های مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر
یکی از عوامل مؤثر بر امر به معروف و نهی از منکر نحوه عملکرد نیروهایی است که در این حوزه فعالیت دارند. چنانکه می دانیم جهت امر به معروف و نهی از منکر ارگانی تحت عنوان ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد که توضیحاتی در این ارتباط داده می شود:
ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر که متشکل از ارکان زیر است؛
الف: رئیس
ب: شورا
ج: دبیر
د: معاونت ها
ه: دفاتر ستادی
ریاست شورای ستاد به عهده امام جمعه استان یا نماینده ولی فقیه و نایب رئیس ستاد، استاندار می باشد و در اولین جلسه ستاد دبیر و عضو معتمد مردمی مشخص می شود .
اعضای شورای ستاد در استان به دو دسته ثابت و متغیر به شرح زیر تقسیم می شود : اعضای ثابت شورای ستاد در استان ها ؛ امام جمعه، مدیر کل آموزش و پرورش، استاندار، رئیس دادگستری، مدیر کل ارشاد اسلامی، فرماندهی نیروی مقاومت بسیج استان، رئیس سازمان تبلیغات، فرماندهی نیروی انتظامی، دادستان انقلاب اسلامی، مدیر کل صدا و سیمای استان، مدیر کل اداره اطلاعات، یک و یا دو نفر از شخصیت های روحانی و معتمد مردمی
اعضاء متغیر ستاد: این اعضاء به وسیله ریاست یا دبیر ستاد برای شرکت در جلسات بر حسب تناسب موضوع و تخصص و وظایفی که در اجرای طرح به عهده خواهند داشت و یا در مسائل فنی ، اداری ، مالی ، اقتصادی ، حقوقی ، سیاسی دارای تخصص و تجربه باشند و یا دارای اطلاعات دیگری باشند که حضورشان در جلسه با نظر اکثریت مؤثر و لازم تشخیص داده شود دعوت می شود. ^[۳۶]
لازم به ذکر است هماهنگی و همکاری نیرو های مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر در مراحل نظری و علی الخصوص در مراحل اجرایی در اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر بسار اثرگذار می باشد.
۲-۳-۸- روش های عملی
تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر به دو روش مستقیم و غیرمستقیم معولا صورت می گیرد در حالیکه روش غیرمستقیم مؤثر و نافذتر است و اگر این روش پشتوانه روش مستقیم نباشد آن روش کارائی و تأثیر نخواهد داشت.
روش گفتاری همان تبلیغ ظاهری به وسیله گفتار و امثال آن است، اما روش غیرمستقیم این است که مبلّغ یا آمر و ناهی خود به آنچه می گوید با عمل، دیگران را به سوی اجرای احکام اسلامی سوق دهد .
«کونوا دعاه للناس بغیر السنتکم لیروا منکم الورع و الاجتهاد، والصلاه و الخیر فان ذلک داعیه» (عاملی ، ج ۱۱ : ۱۹۴)؛ مردم را با غیر زبان خود دعوت کنید، تا پارسایى و سخت کوشى و نماز و خوبى را از شما ببینند؛ زیرا این ها، خود [بهترین] مبلّغند.
امر به معروف و نهی منکر چنانچه سیاست پشت پرده را عهده دار شود و افراد جامعه را به وسیله ی رفتار و اعمال به انجام معروف سوق دهد می تواند بسیار تأثیرگزارتر باشد.
۲-۳-۹- خصوصیات آمر و ناهی