انتقال HIV از مادر به فرزند یکی دیگر از راه‌های انتقال بیماری است که می‌تواند در حین بارداری، در هنگام زایمان و زمان شیرده رخ دهد. احتمال انتقال از مادر به کودک در آفریقا ۳۰ تا ۴۰ درصد و در اروپا و آمریکای شمالی ۱۵ تا ۲۰ درصد است. آمار سرایت در همه­جا یکسان نیست. در کشورهای توسعه‌نیافته این رقم بالاتر و در کشورهای توسعه‌یافته پایین تر است. به نظر می‌رسد تماس نوزاد با خون مادر به هنگام وضع حمل بیشتر ین نقش را داشته باشد. خطر انتقال از مادرانی که بار ویروسی بالاتری دارند یعنی در مرحله­ عفونت حاد و یا در مرحله­ پیشرفته­ی بیماری به سر می‌برند، بیشتر است. همچنین شرایطی مثل کوریوآمنیونیت، زایمان زودرس، تأخیر در زایمان، کمبود ویتامین A، سن بالای مادر، استعمال دخانیات و سایر مواد مخدر موجب افزایش احتمال انتقال بیماری به نوزاد می­شوند. بیش از ۹۰ درصد تمام موارد انتقال در طی دو ماه آخر بارداری اتفاق می‌افتد (شادلو و همکاران، ۱۳۹۲).

 

باید به خاطر داشت که HIV از طرق این روش­ها منتقل نمی‌شود: دست دادن، بغل کردن یا بوسیدن فرد مبتلا، نشستن کنار فرد مبتلا در محیط‌های عمومی مثل مدرسه یا محل کار، خوردن و نوشیدن و یا استفاده از ظروف مشترک، استفاده از تلفن عمومی، تماس پوست سالم با مایعات و ترشحات بدن، استفاده از توالت، حمام و استخر شنای عمومی و گزش حشرات.

 

۲-۲-۴ سیر طبیعی عفونت:

 

اگرچه سیر عفونت HIV در میان بیماران ممکن است متغیر باشد، اما الگوی شایعی در بیماران دیده می‌شود. نمودار ۱ سیر طبیعی این عفونت را نشان می‌دهد. عفونت اولیه با HIV به ایجاد یک پاسخ ایمنی سلولی و هومورال نسبت به ویروس می‌ انجامد که با یک دوره‌ طولانی نهفتگی (متوسط ۱۰ سال) همراه بوده و بیمار طی آن معمولاً بی علامت است. از نظر میزان پیشرفت بیماری افراد به سه دسته­ با پیشرفت سریع، با پیشرفت معمولی و بدون پیشرفت برای مدت طولانی تقسیم می‌شوند. گروه پیشرفت سریع ۵ تا ۱۰ درصد از موارد را تشکیل داده و در این افراد مرحله­ بالینی ایدز در عرض ۲-۳ سال بعد از عفونت بروز می‌کند. گروه با پیشرفت معمولی اکثریت موارد را تشکیل داده و در واقع سیر معمول عفونت HIV ‌به این صورت است. بیماران این گروه در طی ۸ الی ۱۵ سال وارد مرحله ایدز می­شوند. عده معدودی از بیماران با وجود گذشت بیش از یک دهه از عفونت اولیه، همچنان سطح CD4 پایداری دارند. ‌به این عده که حدود پنج درصد از موارد را تشکیل می­ دهند، گروه بدون پیشرفت برای مدت طولانی اطلاق می‌شود (شادلو و همکاران، ۱۳۹۲).

 

 

 

۲-۲-۵ سندرم حاد HIV

 

در ۵۰ تا ۷۰ درصد از بیماران مبتلا به HIV، حدود سه تا شش هفته بعد از تماس با ویروس، یک سندرم شبیه به مونونوکلئوز ایجاد می‌شود. این دوره با ویرمی شدید همراه است و طی یک تا سه هفته پاسخ ایمنی به ویروس ایجاد می‌شود. اگرچه ایمنی ویژه ویروس HIV که طی این دوره ایجاد می‌شود، با کاهش ویرمی همراه است، ولی نمی­تواند به ریشه‌کنی کامل ویروس بینجامد. هرچند گروه قابل توجهی از بیماران سندرم حاد ویروسی را تجربه نمی‌کنند، ولی حوادث فوق در اغلب بیماران رخ می‌دهد (شادلو و همکاران، ۱۳۹۲). شکل ۱ روند این تغییرات را نشان می‌دهد.

 

 

 

۲-۲-۶ دوره­ بدون علامت (نهفتگی)

 

پس از عفونت اولیه، پیدایش ایمنی مختص HIV و توقف ظاهری تکثیر ویروس، اغلب بیماران یک دوره‌ نهفته را تجربه ‌می‌کنند که سال‌ها طول می­کشد. کلمه­«نهفته» گمراه کننده است، چرا که طی این دوره نیز، سیستم ایمنی به تدریج در حال تخریب است. تکثیر ویروس در ارگان­های لنفوئید همراه با طیفی از وقایع ایمنی که به طور مستقیم و غیرمستقیم توسط ویروس ایجاد می‌شود، منجر به کاهش سلول‌های CD4 می‌گردد. تخریب ایمنی الزاماًً با سطح بالای ویروس در خون همراه نیست (بیان­زاده، بیرشک، متقی­پور و بوالهری، ۱۳۸۴).

 

۲-۲-۷ بیماری آشکار بالینی

 

تخریب پیش‌رونده‌ی سیستم ایمنی که در اغلب بیماران رخ می­دهد، سرانجام به بیماری آشکار بالینی و یا ایدز با علائم و نشانه های عفونت‌های فرصت‌طلب یا بدخیمی می‌ انجامد. از سال ۱۹۹۶ با معرفی مهارکننده‌های پروتئین‌سازی در درمان ضدرتروویروسی، سیر عفونت HIV متحول شده است. بررسی‌های متعدد نشان داده‌اند که در فاصله زمانی سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ در ایالات‌متحده آمریکا، مرگ ناشی از ایدز، عفونت‌های فرصت‌طلب و بستری ناشی از آن ۲۰ تا ۶۰ درصد کاهش یافته است (بیان­زاده، بیرشک، متقی­پور و بوالهری، ۱۳۸۴).

 

۲-۲-۸ وضعیت HIV/AIDS در جهان

 

AIDS چهارمین علت مرگ در سراسر جهان است. بر اساس گزارش UNAIDS در سال ۲۰۱۰، حدود ۳۴ میلیون نفر در جهان با این ویروس زندگی می‌کنند. سالیانه در سراسر دنیا، حدود دو میلیون نفر به دلیل ایدز و بیماری‌های مرتبط با آن می‌میرند. با وجودی که میزان بروز سالیانه‌ی موارد جدید عفونت HIV در حال کاهش است، اما شیوع این بیماری به دلیل کاهش مرگ‌ومیر ناشی از آن (با توجه به دسترسی بیشتر بیماران به درمان‌های ضد ویروسی) در حال افزایش است. ۵۰ درصد از جمعیت بالغ مبتلا به HIV را زنان تشکیل می‌دهند (شادلو و همکاران، ۱۳۹۲)

 

بر اساس گزارش UNAIDS در سال ۲۰۱۰، حدود ۴/۳ میلیون کودک در جهان، با HIV/AIDS زندگی می‌کنند. افزایش دسترسی به خدمات پیشگیری از انتقال مادر به فرزند، منجر به کاهش موارد جدید ابتلای نوزادان ‌به این عفونت شده است. با این وجود بر اساس همین گزارش، در سال ۲۰۱۰، حدود ۳۹۰ هزار مورد جدید ابتلا ‌به این عفونت در کودکان شناسایی‌شده است. روش اصلی انتقال HIV در سراسر جهان، ارتباط جنسی با جنس مخالف بوده؛ هرچند این الگو از کشوری به کشور دیگر متفاوت است (شادلو و همکاران، ۱۳۹۲).

 

 

۲-۲-۹ وضعیت همه‌گیر HIV/AIDS در ایران

 

عده‌ای از حقوق ‌دانان معتقدند که کاربرد اصطلاح “اشتباه در هدف” نیز ‌در مورد این ماده چندان مطلوب نیست، زیرا اساساً در این ماده هیچ گونه اشتباه مصداقی وجود ندارد، بلکه آنچه موضوع این ماده است اصابت تیر به کسی است که مرتکب قصد فعل را نسبت به او نداشته است و قهراً نمی‌تواند خواهان نتیجه حاصله نیز باشد. ‌بنابرین‏ شاید اصطلاح “خطا در تیراندازی” مناسب‌تر باشد.

 

به هر حال باید گفت که مراد از اشتباه در تیراندازی در این نوع قتل ناظر به موردی است که متهم به قتل، مدعی است که قصد جرح شخص معینی را داشته و به طرف او تیراندازی ‌کرده‌است، اما در هدف‌گیری مرتکب اشتباه شده و تیرش به شخص دیگری اصابت و اوکشته شده است.

 

۱-۲- قتل با فعل نوعا کشنده ناشی از اشتباه در هدف، عمد ،شبه‌عمد یا خطای محض است؟
۱-۲-۱-نظر دیوان عالی کشور ایران قبل از انقلاب اسلامی؛

 

‌در مورد قتل ناشی از اشتباه در هدف دیوان عالی کشور ایران در قبل از انقلاب اسلامی احکام متعددی صادر ‌کرده‌است ،در یکی از این احکام آمده است: “اگر کسی به قصد قتل یک نفر تیری به طرف او خالی کند، ولی تیر به خطا رفته و به دیگری اصابت کند و به قتل برسد، چنین عمل واحدی که ناشی از یک تصمیم و مربوط به یک فکر و اراده می‌باشد اصولاً دو جرم محسوب نمی‌شود تا مستلزم تعیین دو مجازات گردد و عمل انتسابی از لحاظ اینکه مرتکب، قصد کشتن انسانی را داشته و در اثر خطا تیر به انسان دیگری اصابت و موجب فوت او شده، یک جرم به شمار می‌رود که مشمول ماده ۱۷۰(قتل عمد) قانون کیفر عمومی است”.^[۸۴]

 

همچنین شعبه ۲ دیوان کشور ایران در رأی شماری ۱۷۰۷- ۱۵/۸/۱۳۳۶ اعلام می‌دارد: “با احراز قصد، اشتباه در هدف موجب خروج از این ماده نیست. (پس) اگر تیراندازی به قصد قتل کسی شده و به شخص دیگری اصابت و موجب فوت شود، قتل عمدی تشخیص می‌گردد”.

 

بدین ترتیب مشاهده می‌گردد که رویه ی قضایی ایران نیز در قبل از انقلاب جرم قتل ناشی از اشتباه در هدف را جرم واحدی شناخته و آن را جزء مصادیق قتل عمدی قرار داده است. قابل ذکر است که برخی از حقوق ‌دانان ایران در قبل از انقلاب نیز معتقد به عمدی بودن قتل ناشی از اشتباه در هدف بودند، چنان که ” مرحوم حائری شاه باغ” در این‌باره می‌نویسد: “با احراز قصد، اشتباه در هدف موجب خروج از ماده ۱۷۰ (قانون مجازات عمومی سابق)نیست. مثلاً اگر تیراندازی به قصد کسی شود و به شخص دیگری اصابت و موجب فوت شود، قتل عمدی تشخیص می‌شود.”

 

همان طور که در آرا و نظرات حقوقی مشخص است،چیزی که بیشتر مد نظر این حقوق دانان بوده اشتباه در هدف در قتل با سبق تصمیم است و نگارنده رایی از دیوان به طور خصوصی درباره قتل با فعل نوعا کشنده یافت نکرده است و البته همان طور که در ادامه هم خواهیم دید نتیجه در هر دو یکی بوده چرا که رفتار نوعا کشنده خود یک نوع قصد ‌و اراده‌ ضمنی می‌باشد و این طور نیست که شخص کاملا فاقد اراده باشد بلکه به اعتبار کشنده بودن رفتار خود مسئول رفتار خود خواهد بود.

 

۱-۲-۲-قتل با فعل نوعا کشنده ناشی از اشتباه در هدف در رویه ی قضایی بعد از انقلاب اسلامی ایران؛

 

بعد از انقلاب اسلامی ایران همواره عده‌ای از مؤلفان و اساتید حقوق جزا معتقد به عمدی بودن قتل ناشی از اشتباه در هدف بودند. استدلال این گروه از صاحب نظران آن بود که چون در تحقق قتل عمد، قصد خصوصیت معتبر نیست، پس هرگاه قاتل قصد انسانی را داشته باشد یا رفتار کشنده ای از خود بروز دهدو قصد قبلی قتل هم نداشته باشد، هر چند آن قصد قتل یا جرح به شخص معین تعلق گیرد و شخص دیگری که مقصود مرتکب نبوده کشته شده باشد، قتل عمد خواهد بود.

 

اما به هر حال با تصویب ماده ۲۹۶ ق.م.ا در سال ۱۳۷۰به عقیده برخی دیگر، قتل ناشی از اشتباه در هدف، خطای محض دانسته شد. این ماده با نظر بسیاری از علمای فقه اسلام نیز تطابق دارد. فی‌المثل شهید ثانی در کتاب “الروضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه” ‌در مورد قتل خطا می‌نویسد:” خطای محض این است که مثلاً (قاتل) به طرف حیوانی تیر می‌اندازد و به انسانی برخورد می‌کند یا به طرف انسانی معین (تیر) پرتاب می‌کند، ولی به شخص دیگری می‌خورد و ضابطه ی خطای محض ‌به این است که قصد انسان (در مثال اول) یا قصد شخص معینی (در مثال دوم) را نداشته باشد.”

 

همان‌ طور که مشهود است مثال شهید ثانی برای قتل خطای محض، دقیقاً درماده ۲۹۶ ق.م.ا نیز ذکر شده است. در واقع بر اساس این نظرملاک در قتل عمد این است که مقصود قاتل تحقق پذیرد و چون در قتل ناشی از اشتباه در هدف، فاعل ،مرتکب خطای در اصابت شده و مقصود او حاصل نشده است، ‌بنابرین‏ قصاص نمی‌شود. به عبارت دیگر باید گفت که فقهای اسلامی غالباً ضابطه ی عمد در فعل را، قصد کشتن شخص معینی دانسته‌اند که جنایت بر او واقع می‌گردد. ‌بنابرین‏ به موجب این رأی، تعیین شخص مجنی‌علیه و قصد جنایت بر او از اجزاء اصلی جنایات عمدی محسوب شده و با عدم توجه قصد به فردی که جنایت بر او واقع شده است، عمد محقق نخواهد شد. پس اگر کسی به سوی دیگری شلیک کند و به شخصی غیر از فرد مورد نظر اصابت کند، طبق قواعد و ضابطه ی ذکر شده، جنایت از مصادیق بلاتردید خطای محض خواهد بود، چرا که جانی نه قصد فعل واقع شده بر مجنی‌علیه را داشته و نه قصد کشتن او را. به علاوه نمی‌توان گفت که قاتل قصد کشتن انسانی را داشته است و خواست وی محقق شده است. زیرا قصد انسان معینی که در اثر خطا، جنایت بر وی واقع نگردید، مستلزم عدم قصد مطلق انسان است. ‌بنابرین‏ اگرچه مفاد بند الف ماده ی ۲۹۵ ق.م.ا به روشنی مؤید این نظر است، با این وجود مقنن در مادی ۲۹۶ قانون مذکور بر این امر تأکید نموده است.

 

۱- دختران از لحاظ زیستی چند سال زودتر از پسران به بلوغ جنسی می‌رسند، همان گونه که زنان زود‌تر از مردان، قابلیت باروری را از دست می‌دهند و تمایلات جنسی در مردان دیرتر از زنان فروکش می‌کند. احتمالاً از ‌این‌رو، دختران باید چند سال زودتر از پسران ازدواج می‌کرده‌اند تا از اوائل دوره‌ای که هیجانات جنسی و قابلیت باروری در آن ها بروز می‌کند، شوهردار بوده و در آخر دوره نیز تقریباً‌ هم‌زمان با شوهران خود، از فعالیت‌ جنسی فاصله گیرند.

 

۲- تقریباً در همه جوامع، مردان مسئول اصلی تأمین مخارج مالی خانواده‌اند. ‌این مسئولیت موجب می‌شود آنان تا آن زمان که از جهت اقتصادی، آمادگی تأمین و اداره‌ خانواده را نداشته باشند، نتوانند ازدواج کنند، مگر در موارد خاصی که والدین تأمین مالی خانواده نوپای فرزند خود را بر عهده بگیرند، اما از ناحیه‌ دختران ‌این الزام اقتصادی وجود نداشته و می‌توانند پس از بلوغ ازدواج کنند. اگر اختلاف و تفاوت سنی زوجین متناسب نبوده و فاصله‌ سنی زوجین تفاوت فاحش داشته باشد، احتمال آسیب به سلامت و دوام خانواده بسیار افزایش می‌یابد؛ چراکه فاصله سنی زیاد بین زوجین، فاصله عمیق اجتماعی را به همراه خواهد داشت؛ به عبارت دیگر، دو نفر از دو نسل متفاوت خواهند بود. کارلسون^[۳۱] در ‌این زمینه معتقد است: چون انتظارات و شیوه نگرش اشخاص در سنین متفاوت فرق می‌کند، افرادی که دارای سن متفاوت هستند در فرهنگ و اندیشه ایشان نیز تفاوت وجود دارد؛ از این‌رو، تفاوت وسیع سنی با خود، تفاوت‌های وسیع فرهنگی و جهان‌بینی را به همراه خواهد آورد و بر بنای زوجیت و سعادت زناشویی، تأثیر خواهد گذاشت(ساروخانی،۱۳۷۰).

 

بخش دوم :

 

خود توصیف گری بدنی

 

۲- ۱۳- تصویر بدنی

 

اصطلاح تصویر بدنی اولین بار به وسیله شلدر^[۳۲] (۱۹۲۰) به عنوان تصویر ذهنی، از بدن و جسمان و نحوه­ ظهور آن در نظر خودمان تعریف شد. این تعریف دارای دو بعد ادراکی و نگرشی است(گلسون و فریک^[۳۳]، ۲۰۰۶). یکی از شایع ترین مشکلات روانشناختی زنان، وجود نقص در تصویر بدن است. ظاهر فیزیکی قسمت مهمی از تصویر بدنی است، زیرا اولین منبع اطلاعاتی است که دیگران برای تعاملات اجتماعی با فرد، از آن استفاده می‌کنند ‌بنابرین‏، این عامل نقش اساسی در تعیین باورها و رفتارها درباره بدن فرد، بازی می‌کند. اثرات روانشناختی تصویر بدنی شامل عوامل ادراکی، تحولی و فرهنگی_اجتماعی است(ریردان و کاف^[۳۴]، ۱۹۹۷). تصویر ذهنی بدنی از سه مفهوم اصلی واقعیت بدن، یعنی بدن فرد آن گونه که هست، بدن ایده آل، یعنی بدنی که فرد آرزومند آن است و بدن نمایشی، یعنی بدنی که فرد نمایش می‌دهد و از دو دسته واکنش تعدیل کننده شخصی یعنی شیوه های سازگاری و شبکه حمایت اجتماعی تشکیل شده است (پرایس^[۳۵]، ۱۹۹۳). تحقیقات مختلف نشانگر حساسیت بسیار بالا و آسیب زای زنان و دختران نسبت به تصویرذهنی بدنی تصویر بدنی، بازنمایی درونی ظاهر بیرونی فرد است که ابعاد، می‌باشد (تامسون و هاینبرگ^[۳۶]، ۱۹۹۴). اهمیت تصویر بدنی و، جسمانی و ادراکی و نگرش نسبت به آن ها را در برمی گیرد (پارزینسکی^[۳۷]، ۱۹۹۰). جذابیت ظاهری در بین زنان و نوجوانان بیشتر از سایر اقشار جامعه است (محمدی و سجادی نژاد،۲۰۰۷).

 

اگر چه توافق کمی بین تعاریف دقیق از تصویر بدن وجود دارد، ولی در اینکه تصویر بدن یک ساختار چند بعدی است اختلاف کمی وجود دارد. تامپسون و همکاران^[۳۸] (۲۰۰۸) پیشنهاد کردند که “تصویر بدن” به عنوان یک نماینده ی داخلی از ظاهر بیرونی خود شما که قابل قبول است, آمده است. با این حال، ممکن است مفهوم Over simplistic، با توجه به پیچیدگی از تصویر بدن به وجود اید. نگرانی ‌در مورد محدوده تصویر فرد از بدن از یک تمایل طبیعی به نگاه جذاب، نارضایتی از بدن، به نگرانی های پاتولوژیک با thinness یا کمال گرایی می‌باشد. مسائل پزشکی که ممکن است از نارضایتی بدنی در هر دو انتهای زنجیره وزن از بی اشتهایی عصبی گرفته تا چاقی وجود دارد به وجود آیند. در واقع، فقدان اقدامات برای بهتر کردن و تعدیل افزایش برای استفاده در ارزیابی، پیشگیری، درمان از نگرانی های تصویر بدنی در ارتباط با بیماری های پزشکی “تنها ترین منطقه نادیده گرفته شده در مطالعه از تصویر بدن” نامیده شده است. نقش نارضایتی بدنی در توسعه و نگهداری از خوردن به آسیب شناسی مشهور است؛ با این حال، نگرانی های تصویر بدنی مربوط به دیگر اختلالات روانی نیز هستند، و این اختلال در همه سنین در بیماران دیده می شود. تصویر بدنی منفی و اختلال در رفتار غذا خوردن در کودکان و نوجوانان شایع هستند(حق گوی،۱۳۸۶). تصور از خود همان خود ادراک شده است یعنی یک نقطه نظر عینی از مهارت ها، خصوصیات و توانایی ها یی که فرد از خود دارد(پاپ و مک هال^[۳۹]، ۱۹۸۸).

 

فروید^[۱۲۶] در ۱۸۹۶ (به نقل از توکلی و قاسم­زاده، ۱۳۸۵) نظریه انقلابی خود را درباره‌ تفکر وسواسی ارائه داد و به جای درمان‌های طبی معمول سده‌ی نوزدهم از روان­تحلیل­گری برای حل تعارض‌های پیشین بیماران استفاده نمود. این درمان بهبود قابل توجهی در وضع بیماران وسواسی ایجاد نکرد.

 

ملاک­ های تشخیصی اختلال وسواسی جبری در DSM-III- R عمدتاًً در DSM-IV حفظ شده است. با این حال تعاریف مربوط به فکر وسواسی و عمل وسواسی دچار تعدیل های مهمی شده است.

 

ملاک­های تشخیصی اختلال وسواسی جبری ‌بر اساس DSM-IV-TR در جدول ۲-۱ ارائه شده است.

 

 

 

 

جدول ۲-۱ ملاک‌های تشخیصیDSM-IV-TR برای اختلال وسواس فکری عملی الف- وجود افکار و اعمال وسواسی:

 

افکار وسواسی با ملاک های ۱ تا ۴ تعریف می‌شوند.

 

1. 1. افکار، تکانه یا تصاویر مقاوم و عود کننده‌ای که گاهی در شرایط فشارزا تجربه می‌شوند، ناخوانده و نامتناسب اند و موجب اضطراب یا آشفتگی می‌گردند.

 

1. 1. این افکار، تکانه‌ها یا تصاویر ذهنی، نگرانی‌های معمول ‌در مورد مشکلات روزمره نیستند.

 

1. 1. فرد تلاش می‌کند تا این‌گونه افکار، تکانه‌ها یا تصاویر ذهنی را مورد توجه قرار ندهد، حذف کند و یا با افکار یا اعمال دیگری خنثی نماید.

 

1. فرد می‌داند که این افکار، تکانه‌ها و یا تصاویر ذهنی زاده ذهن خود او هستند.

اعمال وسواسی با ملاک‌های ۱ و ۲ تعریف می‌شوند:

 

1. 1. رفتارهای تکرار شونده (مانند دست شستن، نظم و ترتیب، وارسی کردن) یا اعمال ذهنی (مانند دعا، شمارش و تکرار بی‌صدای بعضی کلمات) که فرد احساس می‌کند در پاسخ به یک فکر وسواسی مجبور به انجام آن ها‌ است و یا باید با ترتیب خاصی انجام شوند.

 

1. هدف رفتارها یا اعمال ذهنی کاهش آشفتگی یا جلوگیری از رویدادهای وحشتناک است؛ البته این رفتارها یا اعمال ذهنی رابطه‌ای منطقی با مواردی که برای خنثی‌سازی آن ها انجام می‌شوند ندارند.

ب- در دوره هایی از اختلال، فرد تشخیص می‌دهد که افکار یا اعمال وسواسی او افراطی یا غیرمنطقی اند. توجه داشته باشید که این مورد در کودکان وجود ندارد.

 

ج- افکار یا اعمال وسواسی موجب آشفتگی می‌شوند، وقت‌گیرند( بیش از یک۱ ساعت در روز )، یا به طور معناداری در زندگی روزمره، امور شغلی(یا تحصیلی) و یا فعالیت‌ها و روابط اجتماعی فرد تداخل ایجاد می‌کنند.

 

د- اگر اختلال دیگری در محور I وجود داشته باشد، محتوای افکار یا اعمال وسواسی محدود به آن نیست( مثلاً اشتغال ذهنی با غذا در اختلال خوردن؛ پیچاندن مو در تکانه موکنی، اشتغال ذهنی با اندام‌ها در اختلال بدریختی بدن و غیره).

 

ه- اختلال فرد ناشی از اثرات مستقیم بیماری یا مصرف مواد نیست.

 

مشخص کنید:

 

با بینش ضعیف: چنانچه ، در بخش اعظمی از دوره اخیر، فرد نتواند تشخیص دهد که افکار یا اعمال وسواسی او افراطی یا غیرمنطقی‌اند.

نسخه­ جدید راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) ‌در مورد اختلال وسواسی جبری تغییرات چندی پذیرفته است و طبقه­ی جدیدی با عنوان اختلال وسواسی جبری و اختلالات مرتبط به صورت مجزا ‌به این اختلال اختصاص یافته است. در گروه اختلال­های مربوطه احتکار^[۱۲۷]، اختلال بدریختی بدن^[۱۲۸]، وسواس موکنی^[۱۲۹] و کندن پوست^[۱۳۰] قرار گرفته است.

 

۲-۲- زیرگروه‌های اختلال وسواسی جبری

 

اختلال وسواسی جبری نشانگان نامتجانس زیادی دارد. و بیمارانی که از این اختلال شکایت دارند، دامنه­ وسیعی از نشانگان کاملاً فردی را نشان می‌دهند. این گستره­ی غیرمعمول و نامتجانس نشانگان موجب شده است که پژوهشگران این پرسش را مطرح کنند که آیا اختلال وسواسی جبری را باید خوشه‌ای از نشانگان دانست یا یک تشخیص مستقل (مک‌کی^[۱۳۱] و همکاران، ۲۰۰۴).

 

تلاش­ های اولیه برای شناسایی گونه­ های فرعی وسواس موجب تشخیص اساسی بین رفتارهای وسواسی و اعمال وسواسی شد و این تشخیص تا قبل از ارائه­ نسخه­ چهارم DSM بر حوزه­ روان شناختی و روان پزشکی مسلط بود اما تحلیل­های ساختاری در سال­های اخیر این تمایز را چندان نمی­پذیرد هر چند در میان مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته و یا ‌می‌گیرد، ناهمخوانی دیده می‌شود. اما بسیاری از پژوهشگران وجود دست کم چهار بعد از نشانگان که در هریک افکار و اعمال وسواسی وجود دارد را قبول دارند (لکمن^[۱۳۲] و همکاران، ۱۹۹۷).

 

مطالعه­ (گودمن^[۱۳۳] و همکاران (۱۹۸۹) در زمره­ اولین تلاش­ها در این زمینه است. در این مطالعه که ۳۰۰ بیمار مورد ارزیابی قرار گرفتند برای شناسایی این ابعاد از آزمون یل-براون استفاده شد. این تحلیل نشان داد اختلال وسواسی جبری را ‌می‌توان در قالب چهار عامل اصلی گروه­بندی نمود : ۱) افکار وسواسی و چک کردن ۲) نظم و تقارن ۳) تمیزی و شستشو و ۴) احتکار. این چهار طبقه در مطالعه­ (مک‌کی و همکاران، ۲۰۰۴) نیز تأیید شد.