• افراط در شناخت که «وسوسه» است.

• تفریط در شناخت که «حماقت» است.

• افراط در شهوت که «شرور بودن» است.

• تفریط در شهوت که «پخمه بودن» است.

• افراط در غضب که «خشم» است.

• تفریط در غضب که «ترس» است.

و هر کدام از این ده صفت اخلاقى چندین صفت اخلاقى را به عنوان زیر مجموعه خود دارند.

• 1. 1. آداب

   

بنابراین آنچه از مؤلفه های اخلاقی در سبک زندگی مدنظر است همین آداب می باشد چرا که سبک زندگی به نمودهای رفتاری انسان در زندگی توجه دارد و آنچه که از آن به خلقیات تعبیر می شود حالت های مختلف درونی است که می توان آن را در بحث سلیقه یا ذوق مورد بحث وبررسی قرار داد. ذوق و سلیقه نیز امری درونی بود که براساس آن انسان بدون فکر به انتخاب زیبایی شناسانه اقدام می نمود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • • 1. 1. تعریف آداب

       

   

از امیر مؤمنان على علیه السلام نقل شده که فرمودند:
«بهترین زیور براى انسان ادب است»، و نیز فرمود: «ادب باعث رشد فهم و ثمر دادن ذهن است»
حفظ حد و اندازه هر چیزى و تجاوز ننمودن از آن را ادب آن چیز گویند. مثلا زبان انسان باید چیزى را که باعث خوارى و ذلت انسان است نگوید بنا بر این اگر کسى فحش و ناسزا مى‏گوید چون زبان او حدّ و مرز خود را رعایت نکرده از ادب زبان خارج شده و مى‏توان او را بى‏ادب نامید. اما او بى‏اخلاق یا بد اخلاق نیست.
زبیدى گوید: «حقیقت ادب همان دعا است. سپس گوید استادم از اساتید خود نقل کرده که ادب ملکه‏اى است که صاحب خود را از آنچه ناپسند بوده و باعث خوارى مى‏گردد باز مى‏دارد»
فیومى نیز در «المصباح المنیر» گوید: «ادب تمرین دادن نفس به ارزشهاى اخلاقى است.»
و ابو زید انصارى گفته است: «هر ورزش پسندیده که انسان را داراى فضیلتى نماید ادب نامیده مى‏شود» و کتاب تهذیب نیز شبیه آن را گفته است. و در کتاب التوشیح آمده است که:
«ادب بکارگیرى سخن یا عمل پسندیده است. و نیز بدست آوردن هر چه نیکو شمرده مى‏شود و نیز تعظیم نسبت به افراد برتر، و نرمى نسبت به افراد پایین را ادب گویند.» و خفاجى در کتاب عنایه از شرح ادب الکاتب جوالیقى نقل کرده است که از نظر لغت، اخلاق پسندیده و انجام دادن خوبیها را ادب نامند. و در میان مسلمانان اصطلاح جدید پدید آمده که به علوم عربى نیز ادب گفته مى‏شود»
از کلام زبیدى فهمیده بدست مى‏آید که ارزشهاى اخلاقى و ملکاتى که سبب اعمال نیک شده، ادب نامیده مى‏شوند. ولى با دقت در موارد استعمال این واژه معلوم مى‏شود که اخلاق یک حالت یا ملکه نفسانى است که مربوط به روح انسان و درون اوست، ولى ادب مربوط به اعمال بیرونى و جوارحى انسان است.
وقتى گفته مى‏شود: «کسى را ادب نمودم» مقصود آن است که شخصى را تنبیه نموده و این تنبیه سبب و علت بر ادب شدن او گردیده است. در روایتى نیز از رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله آمده است که: «این قرآن ادبستان خدا است» یعنى قرآن کریم کتاب ادب است و خداوند از مردم خواسته است که از این کتاب ادب بیاموزند.
علامه طباطبایى معتقد است که: «هر هیئت نیکوئى که براى اعمال انسان باشد آن را ادب مى‏نامند چه در کارهاى دینى مثل آداب دعا باشد یا در کارهاى اجتماعى و عقلائى مثل آداب ملاقات دوستان و بلکه مى‏توان گفت: ظرافت‏هاى هر کارى را ادب آن کار مى‏نامند. و ادب تنها در کارهاى اختیارى مصداق داشته، و هر کارى که بتواند شکل‏هاى مختلف داشته باشد و در یک صورت متصف به ادب گردد و در صورتى دیگر خیر، بهترین شکل ممکن آن عمل را ادب آن مى‏نامند. مثلا ادب غذا خوردن در اسلام این است که با نام خداوند شروع و با حمد الهى پایان یابد و از پرخورى بپرهیزد»
نتیجه آنکه: هر علمى که مى‏تواند صورتها و شکل‏هاى مختلف به خود بگیرد، بهترین شکل انجام آن را ادب آن کار مى‏نامند. و هر گاه آن فعل با چنین شکل و صورتى انجام شود آن را مؤدبانه مى‏نامند.

• 1. 1. تفاوتهاى اخلاق و آداب‏