در این استاندارد عنوان متخصّص ، به کسی اطلاق شده است که یکی از درجات تحصیلی ردیف های (۳) تا (۵) یا معادل آن را از دانشگاههای معتبر داخل یا خارج اخذ کرده باشد . در شرایط استثنایی ، کارشناسان کتابداری که بیش از هشت سال سابقه کار در کتابخانه های دانشگاهی را داشته باشند ، متخصّص محسوب می شوند . همچنین مراد از کمک متخصّص فردی است که دارای یکی از درجات تحصیلی (۱) تا ( ۲) یا معادل آن از موسسات آموزشی معتبر باشد . کمک متخصّصانی که دارای درجه کارشناسی باشند ، کمک درجه کارشناس ، و کمک متخصّصانی که دارای درجه کاردانی هستند ، کمک متخصّص کاردان محسوب می شوند . ( تعاونی ، ۱۳۹۰)
۲-۱۱-۴ : استاندارد چهارم : مجموعه .
کتابخانه دانشگاهی باید مجموعه ای متوازن و سازمان یافته در رشته های مربوط و هماهنگ با اهداف و برنامه های سازمان مادر فراهم آورد . این مجموعه باید حاوی تازه ترین اطلاعات و مدارک موجود در اشکال مختلف چاپی یا غیر چاپی ( کتاب، نسخه خطّی ، نشریه ادواری ، جزوه ، نقشه ، نمودار ، میکروفیلم ، میکرو فیش ، پایان نامه ، صفحه ، نوار صوتی ، نوار ویدئو ، فیلم ، عکس ، اسلاید ، نرم افزار کامپیوتری ، انواع رسانه های الکترونیکی و جز آن ) باشد . ( تعاونی ، ۱۳۹۰ )
لازم است محاسبه مجموعه هر کتابخانه مستقل دانشگاهی بر مبنای فرمول زیر انجام گیرد.
V = مجموعه پایه+ ۱۰۰F + 12 E + 335 U + 3000M + 20000D
در این فرمول :
F = تعداد اعضای هیئت علمی تمام وقت.
E = تعداد کل دانشجویان تمام وقت .
U = تعداد رشته های کارشناسی .
M = تعداد رشته های کارشناسی ارشد .
D = تعداد رشته ها در سطح دکتری.
V = تعداد کل مجموعه کتابخانه .
« مجموعه پایه » رقمی ثابت و نمایشگر حداقل مجموعه ای است که باید هم زمان با گشایش هر واحد دانشگاهی در کتابخانه آن موجود باشد . این رقم برای رشته های مختلف به شرح زیر است :

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ادبیات و علوم انسانی ۴۸۰۰۰ مدرک
علوم اجتماعی ۴۰۰۰۰ مدرک
علوم پایه ۳۲۰۰۰ مدرک
فنی و مهندسی ۴۰۰۰۰ مدرک
پزشکی ۱۸۰۰۰ مدرک
کشاورزی ۲۸۰۰۰ مدرک
مجموعه پایه کتابخانه های مرکزی باید بین چهل تا هشتاد هزار مدرک ، بنا به نوع و زمینه فعالیت موضوعی ، تعیین شود .
لازم است تعداد عناوین نشریات ادواری تخصصی جاری ، که از اساسی ترین منابع مرجع هر کتابخانه دانشگاهی پویا به شمار می رود ، بر مبنای سر جمع عوامل زیر محاسبه شود .
به ازاء هر شش نفر دانشجوی کاردانی و کارشناسی ، دسته کم یک عنوان .
به ازاء هر دو نفر دانشجوی کارشناسی ارشد و بالاتر ، دسته کم یک عنوان.
به ازاء هر دو نفر هیئت علمی تمام وقت ، دسته کم یک عنوان .
به هر حال هیچ کتابخانه دانشکده ای نباید کمتر از ۵۰ عنوان نشریه ادواری جاری داشته باشد . ( تعاونی ، ۱۳۹۰)
۲-۱۱-۵ : استاندارد پنجم : سازماندهی .
لازم است هر کتابخانه دانشگاهی منابع و مواد خاص خود را بر اساس اصول و قواعد پذیرفته شده ملی و بین المللی سازماندهی کند ، تا علاوه بر تسریع و تسهیل کار بازیابی این مواد ، نظام اطلاع رسانی کتابخانه نیز با نظام جهانی هماهنگ و سازگار گردد. ( تعاونی ، ۱۳۹۰ )
۲-۱۱-۶ : استاندارد ششم : خدمات .
کتابخانه دانشگاهی باید خدمات اطلاع رسانی جامع و مناسبی را در جهت تحقّق بخشیدن به برنامه ها و اهداف آموزشی و پژوهشی سازمان مادر ارائه دهد و استفاده هرچه بیشتر و بهتر از منابع را میسر سازد . ( تعاونی ، ۱۳۹۰)
۲-۱۱-۷ : استاندارد هفت : ساختمان و تجهیزات .
کتابخانه دانشگاهی باید محل مناسبی برای حفظ و نگهداری منابع خود تدارک ببیند وفضای کافی ، جذاب و حساب شده ای را برای کارمندان ، مراجعان ، و ارائه خدمات و برنامه های خود پیشبینی کند . ( تعاونی ، ۱۳۹۰)
۲-۱۱-۸ : استاندارد هشت : بودجه .
کتابخانه دانشگاهی باید از بودجه کافی ، مستقل ، و متناسب با هدف ها و وظایف مدون و مصوب خود برخوردار باشد تا بتواند نیازهای اطلاعاتی جامعه استفاده کننده را به راحتی برآورده سازد . ( تعاونی ، ۱۳۹۰ )
۲-۱۲ : آشنایی با دانشکده های دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج .
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج با مساحت ۴۷ هکتار در شمال شرقی گوهر دشت (رجایی شهر) کرج واقع شده‌است و در دامنه کوه پایه‌های البرز قرار دارد. هم اکنون حدود ۳۴ هزار دانشجو در این واحد مشغول به تحصیل می‌باشند که به طور میانگین روزانه ۶۵۰۰ هزار دانشجو در مجتمع اصلی دانشگاه حضور دارند. ۶۱۶ استاد عضو هیأت علمی و ۷۰۱ کارمند در بخش‌های مختلف دانشگاه به کار اشتغال دارند و نزدیک به ۷۵۰۰۰ دانشجو از این واحد دانشگاهی فارغ التحصیل شده‌اند. حضور استادان برتر کشور، ایجاد مراکز پژوهشی و آزمایشگاه‌های تخصصی؛ این دانشگاه را جزو واحدهای برتر دانشگاه‌های آزاد اسلامی کشور قرار داده‌است. واحد کرج دارای رتبه جامع می‌باشد که در بین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور فقط تعداد محدودی از واحدهای دانشگاهی دارای این درجه می‌باشند.
۲-۱۲-۱ : تاریخچه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج .
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال ۱۳۶۳ با تلاش استادان و کارکنان دلسوز خود و بدون کمک مالی از جانب نهادهای دولتی، تنها با تکیه بر شهریه‌های دانشجویان تأسیس شد و کار خود را با ۷ رشته تحصیلی و استفاده از ۲۵ مدرس حق‌التدریسی و ۵۰۰ دانشجو در باغی که اینک (آموزشکده سما خواهران می‌باشد) آغاز کرد.
۲-۱۲-۲ : رایانه.
با بهره گیری از ۱۴۵۰ دستگاه رایانه بیشتر امور اداری، پژوهشی، آموزشی و دانشجویی دانشگاه به صورت رایانه ای انجام می‌شود و همچنین با تجهیز و راه اندازی ۲۸ سایت اینترنت و رایانه در دانشگاه، ارائه خدمات اینترنتی در سایت‌های دانشکده‌های کشاورزی و منابع طبیعی، علوم سیاسی، الهیات، دامپزشکی، ادبیات، فنی و علوم دایر بوده و دسترسی به شبکه جهانی اینترنت امکان پذیر می‌باشد.
۲-۱۲-۳ : لابراتوار.
لابراتوار زبان انگلیسی و عربی واحد کرج در دانشکده‌های ادبیات و الهیات و ادبیات عرب با امکانات و تجهیزات آموزشی شامل چندین دستگاه ویدئو، تلویزیون، رایانه، صدها حلقه فیلم، به همراه چندین کابین و دستگاه کنترل مرکزی به دانشجویان رشته‌های زبان انگلیسی و ادبیات عرب در حال سرویس‌دهی می‌باشند.
۲-۱۲-۴ : کتابخانه.
دانشگاه آزاد اسلامی دارای یک کتابخانه مرکزی بزرگ در مجتمع دانشگاه و ۹ کتابخانه در دانشکده‌ها و آموزشکده‌ها می‌باشد و مجموع کتاب های آن افزون بر ۲۰۳۰۰۰ جلد کتاب فارسی و لاتین می‌باشد. همچنین ۱۱۰۹ عنوان مجله فارسی و لاتین و ۵۴۶۷ کتاب الکترونیکی و ۲۰ کیوسک اطلاع رسانی در این کتابخانه‌ها موجود می‌باشد که دانشجویان با ارائه یک قطعه عکس ۴*۳، کارت دانشجویی، برگه انتخاب واحد و مبلغ ۵۰۰ تومان می‌توانند عضو کتابخانه شوند. سال تاسیس کتابخانه ها به این صورت می باشد : کتابخانه مرکزی در سال ۱۳۷۱ ، کتابخانه الهیات در سال ۱۳۷۸، کتابخانه مدیریت در سال ۱۳۷۸ ، کتابخانه فنی و مهندسی در سال ۱۳۶۸ ، کتابخانه پرستاری و مامایی در سال ۱۳۷۵ ، کتابخانه دامپزشکی در سال ۱۳۷۵ ، کتابخانه تربیت بدنی در سال ۱۳۷۸ ، کتابخانه علوم پایه در سال ۱۳۷۴ ، کتابخانه ادبیات و روانشناسی در سال ۱۳۷۵ و حقوق و علوم سیاسی در سال ۱۳۷۹تاسیس شده اند .
۲-۱۳ : پیشینه های داخل و خارج از ایران :
۲-۱۳-۱ : پیشینه پژوهش در ایران
حقیقی (۱۳۷۲) در تحقیقی تحت عنوان ” ارزیابی مجموعه کتابخانه های دانشگاهی شهر تهران ” نشان داد که همه کتابخانه های دانشگاهی شهر تهران زیر استاندارد هستند و اختلاف آشکاری با مجموعه استاندارد مورد نیاز وجود دارد .
شعبانی (۱۳۷۲) چگونگی مجموعه سازی در کتابخانه های دانشگاه اصفهان را مورد مطالعه و بررسی قرار داد . در این بررسی به جهت ارزیابی رشد کیفی مجموعه ها در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان با توجه به شیوه گزینش و انتخاب و محدودیت های مالی و اعتباری کتابخانه ، پرسشنامه ای برای ۹ کتابخانه دانشگاه های مزبور ارسال شد و آشکار گردید که مناسب ترین وضع جهت بالا بردن سطح کارآیی کتابخانه های مرکزی از طریق استخدام کتابدار متخصص در بخش سفارش است .
سهی راد ( ۱۳۷۵ ) در بررسی وضعیت کتابخانه های دانشگاهی علامه طباطبایی و مقایسه آن با استانداردهای دانشگاهی به این نتیجه دست یافته است که مجموعه کتابخانه ، فضا ، عدم تناسب مواد غیر چاپی با مواد چاپی ، کمبود نیروی متخصص کتابداری و بودجه زیر استاندارد کتابخانه های دانشگاهی می باشد .
نیک کار ( ۱۳۷۶) در طرح تحقیقاتی که برای دانشگاه پیام نور بین سالهای ۱۳۷۴ و ۱۳۷۵ با عنوان ” بررسی وضعیت موجود موجود کتابخانه های مراکز دانشگاه پیام نور : ارائه طرح ها و پیشنهادها ” انجام داده است ، به بررسی ۹۱ مرکز دانشگاه پیام نور که دارای کتابخانه می باشند پرداخته است . روش این تحقیق پیمایشی کتابخانه ای است که وضعیت موجود کتابخانه های مراکز را از نقطه نظرهای خدمات فنی ، خدمات عمومی و تجهیزات کتابخانه ای از دید مسئولین و مراجعان کتابخانه ، مورد بررسی قرار داده است . از سه نوع پرسشنامه برای جمع آورری اطلاعات استفاده شده است . پرسشنامه اول مخصوص سرپرستهای کتابخانه های مراکز ، پرسشنامه دو مخصوص مراجعان و پرسشنامه سوم مخصوص فاقد تخصص یا تحصیلات کتابداری می باشند و کتابخانه ها با کمبود شدید منابع رو به رو هستند . ۵۵٫۷ درصد از کتابخانه ها مجموعه ای بین ۱ تا ۷ هزار جلد کتاب فارسی و عربی دارند . و تنها ۲٫۵ درصد از کتابخانه بیش از ۲۰۰۰ جلد کتاب لاتین دارند . ۶۳٫۳ % از کتابخانه ها کمتر از ۲۶۰ متر مربع و ۷۳٫۴ % کمتر از ۴۱۰ متر مربع مساحت دارند و ۸۸٫۵ % استفاده کنندگان از فضای موجود کتابخانه ها ناراضی هستند. محقق در خاتمه ، مواردی همچون استخدام نیروی متخصص کتابداری ، ایجاد هماهنگی بین کتابخانه مرکز و سایر کتابخانه های مراکز ، لزوم اعتبار و بودجه بیشتر برای تهیه منابع چاپی و غیر چاپی و تجهیزات کتابخانه ای ، لزوم ایجاد پایگاه های اطلاعاتی و ضرورت آموزش ، را پیشنهاد داده است .
اعظمی سارودی ( ۱۳۷۸ ) پژوهشی با عنوان ” بررسی وضعیت کتابخانه های تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی کرمان و مقایسه آن با استانداردهای معتبر دانشگاهی ) ACRL ) انجام داده است . این پژوهش با روش های آمار توصیفی انجام شده است . در این بررسی تنها نیروی انسانی و مجموعه با استانداردهای مربوط ، مورد مقایسه قرار گرفته اند . جمعا ۱۵ کتابخانه متعلق به ۱۰ دانشگاه و ۵ بیمارستان جامعه آماری این پژوهش می باشند . اطلاعات مورد نیاز ، از طریق پرسشنامه ، مصاحبه حضوری و مشاهده گردآوری شده است . نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که منابع موجود در کتابخانه های تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی کرمان ، زیر سطح استانداردها هستند و از رشد کافی برخوردار نمی باشند . همچنین نیروی انسانی شاغل در این کتابخانه ها در مقایسه با استانداردها بسیار نا مطلوب است . در بررسی دیگری به منظور آگاهی از میزان تخصص مدیران صورت گرفته است . نتایج به دست آمده حاکی از این است که از ۱۵ کتابخانه مورد مطالعه تنها ۳ کتابخانه دارای تخصص هستند و ۱۲ کتابخانه دیگر مدیران غیر کتابدار دارند . علاوه بر این حدود نیمی از کتابخانه های مورد بررسی فاقد نظام سازماندهی عملی هستند . در زمینه استفاده علمی از رایانه نیز باید گفت که تنها ۳ درصد کتابخانه های تحت نظارت دانشگاه ، از این امکان برخوردارند و بقیه کتابخانه ها در تهیه فهرست برگه های روزآمد ، مشکل دارند . فضا ، ساختمان و تجهیزات موجود کتابخانه های مورد بررسی بسیار نامطلوب است .
بنی اقبال ( ۱۳۸۰ ) پژوهشی با عنوان ” نیروی انسانی متخصص کتابخانه های دانشگاه تهران ” انجام داده شده است . در این پژوهش چنین فرض شده است که تعداد نیروی انسانی شاغل در کتابخانه های دانشگاه به خصوص نیروی انسانی متخصص که دوره های تحصیلی کتابداری را گذرانده باشند ، برای انجام خدمات مورد نیاز در این کتابخانه ها ، به تعداد کافی است . نیروی مورد نیاز از طریق فرمول استاندارد کتابخانه های دانشگاهی ایران محاسبه شد . نتیجه پژوهش آنکه این کتابخانه ها ۲۶۹ نفر متخصص کمبود دارند که ۱۳۷ نفر آن به کتابخانه مرکزی اختصاص دارد .
اکبری ( ۱۳۸۱ ) نتایج حاصل از این تحقیق با عنوان ” بررسی وضعیت کتابخانه های منطقه پنج دانشگاه آزاد اسلامی و مقایسه آنها با استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران ” حاکی از آن است که همه کتابخانه های واحدهای دانشگاهی مورد مطالعه چه از نظر کیفی و چه از نظر کمی ، با استاندارد مطابقت نداشته و زیر استاندارد می باشند و تنها ۴۵٫۴ درصد با استاندارد مطابقت دارند .